Wydział Informatyki
Kierunek studiów Matematyka Stosowana Poziom i forma studiów pierwszego stopnia inżynierskie stacjonarne
Specjalność / Ścieżka dyplomowania Przedmiot wspólny Profil kształcenia praktyczny
Nazwa przedmiotu Teoria liczb i kryptografia Kod przedmiotu MAT1TLK
Rodzaj przedmiotu obowiązkowy
Forma zajęć i liczba godzin W Ć L P Ps T S Semestr 2
30 30 Punkty ECTS 5
Przedmioty wprowadzające Algebra liniowa z geometrią analityczną 1 (MAT1AL1),   Analiza matematyczna 1 (MAT1AM1),  
Cele przedmiotu

Zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami, twierdzeniami i metodami Elementarnej Teorii Liczb, które mają znaczenie w kontekście ich zastosowań w systemach kryptograficznych. Zapoznanie studentów z podstawowymi modelami systemów kryptograficznych (tak klasycznych, jak i współczesnych) bazujących na pojęciach Elementarnej Teorii Liczb. Zapoznanie z najważniejszymi algorytmami do testowania pierwszości i rozkładu liczb naturalnych dla celów kryptografii.

Treści programowe

Wykład:
Arytmetyka pierścienia liczb całkowitych: podzielność, Zasadnicze Twierdzenie Arytmetyki, algorytm Euklidesa (klasyczny i rozszerzony), liniowe równania diofantyczne.
Liczby pierwsze: nieskończoność zbioru liczb pierwszych, rozbieżność szeregu odwrotności liczb pierwszych, rozmieszczenie liczb pierwszych.
Kongruencje i ich własności, rozwiązywanie kongruencji liniowych, Chińskie Twierdzenie o Resztach.
Arytmetyka pierścienia Z_n: twierdzenia Fermata, Eulera i Wilsona. Twierdzenie Lagrange'a o ilości rozwiązań kongruencji wielomianowej i twierdzenie Gaussa o cykliczności grupy multyplikatywnej ciała Z_p.
Wybrane nieliniowe równania diofantyczne, w tym równania Pitagorasa i Pella.
Symbole Legendre'a i Jacobiego, kwadratowe prawo wzajemności Gaussa.
Wybrane funkcje arytmetyczne i ich własności.
Symetryczne systemy kryptograficzne oparte na arytmetyce modularnej i elementy ich kryptoanalizy: systemy afiniczne, system Hilla.
Systemy kryptograficzne RSA, plecakowy i ElGamala.
Testowanie pierwszości i faktoryzacja liczb naturalnych, wybrane algorytmy i ich znaczenie w kryptografii.
Logarytm dyskretny, protokół wymiany klucza Diffiego-Hellmana a problem logarytmu dyskretnego.

Pracownia specjalistyczna:
Arytmetyka pierścienia liczb całkowitych: podzielność, Zasadnicze Twierdzenie Arytmetyki, algorytm Euklidesa (klasyczny i rozszerzony), liniowe równania diofantyczne.
Liczby pierwsze: nieskończoność zbioru liczb pierwszych, rozbieżność szeregu odwrotności liczb pierwszych, rozmieszczenie liczb pierwszych.
Kongruencje i ich własności, rozwiązywanie kongruencji liniowych, Chińskie Twierdzenie o Resztach.
Arytmetyka pierścienia Z_n: twierdzenia Fermata, Eulera i Wilsona. Twierdzenie Lagrange'a o ilości rozwiązań kongruencji wielomianowej i twierdzenie Gaussa o cykliczności grupy multyplikatywnej ciała Z_p.
Wybrane nieliniowe równania diofantyczne, w tym równania Pitagorasa i Pella.
Symbole Legendre'a i Jacobiego, kwadratowe prawo wzajemności Gaussa.
Wybrane funkcje arytmetyczne i ich własności.
Symetryczne systemy kryptograficzne oparte na arytmetyce modularnej i elementy ich kryptoanalizy: systemy afiniczne, system Hilla.
Systemy kryptograficzne RSA, plecakowy i ElGamala.
Testowanie pierwszości i faktoryzacja liczb naturalnych, wybrane algorytmy i ich znaczenie w kryptografii.
Logarytm dyskretny, protokół wymiany klucza Diffiego-Hellmana a problem logarytmu dyskretnego.

Metody dydaktyczne

wykład problemowy,   programowanie z użyciem komputera,   wykład informacyjny,   ćwiczenia przedmiotowe,  

Forma zaliczenia

Wykład - egzamin pisemny.
Pracownia specjalistyczna - na podstawie dwóch sprawdzianów pisemnych, prac domowych oraz aktywności na zajęciach.

Symbol efektu uczenia się Zakładane efekty uczenia się Odniesienie do kierunkowych efektów uczenia się
EU1 zna najważniejsze pojęcia teorii liczb oraz twierdzenia opisujące ich własności i wzajemne powiązania K_W01
K_W06
EU2 zna najważniejsze schematy kryptograficzne wykorzystujące techniki i metody teorii liczb, rozumie teoretyczne i praktyczne aspekty ich bezpieczeństwa K_W02
K_W06
EU3 potrafi opisać własności obiektów matematycznych oraz wyjaśnić zależności między nimi wykorzystując poznane twierdzenia, metody i techniki teorii liczb K_U06
K_U07
EU4 potrafi opisać matematyczne modele najważniejszych schematów kryptograficznych wykorzystujących metody i techniki teorii liczb, potrafi zademonstrować na przykładach konkretne implementacje tych modeli K_U03
K_U09
K_U10
EU5 potrafi przedstawić programistyczną implementację wybranych schematów kryptograficznych, wykorzystując obliczeniowe aspekty teorii liczb przy doborze parametrów tych schematów K_U09
K_U12
Symbol efektu uczenia się Sposób weryfikacji efektu uczenia się Forma zajęć na której zachodzi weryfikacja
EU1 egzamin W
EU2 egzamin W
EU3 sprawdziany pisemne, kontrola wykonanych prac domowych i aktywności na zajęciach Ps
EU4 sprawdziany pisemne, kontrola wykonanych prac domowych i aktywności na zajęciach Ps
EU5 kontrola wykonanych prac domowych i aktywności na zajęciach Ps
Bilans nakładu pracy studenta (w godzinach) Liczba godz.
Wyliczenie
1 - Udział w wykładach 30
2 - Udział w pracowni specjalistycznej 30
3 - Przygotowanie do pracowni specjalistycznej, realizacja prac domowych 43
4 - Udział w konsultacjach 5
5 - Przygotowanie do egzaminu 15
7 - Obecność na egzaminie 2
RAZEM: 125
Wskaźniki ilościowe GODZINY ECTS
Nakład pracy studenta związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela 67
(1)+(2)+(4)+(7)
2.7
Nakład pracy studenta związany z zajęciami o charakterze praktycznym 73
(2)+(3)
2.9
Literatura podstawowa

1. N. Koblitz, Wykład z teorii liczb i kryptografii, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2006.
2. W. Marzantowicz, P. Zarzycki, Elementarna teoria liczb, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
3. S.Y. Yan, Teoria liczb w informatyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
4. D. R. Stinson, Kryptografia w teorii i w praktyce, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2005.
5. M. Zakrzewski, Teoria liczb, Oficyna Wydawnicza GIS, Wrocław 2017.
6. J.P. Aumasson, Nowoczesna kryptografia: praktyczne wprowadzenie do szyfrowania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.

Literatura uzupełniająca

1. K. Ajerlend, M. Rosen, Klassičeskoe vvedenie v sovremennuju teoriju čisel (ang. A classical Introduction to Modern Number Theory), Moskva: "Mir", 1987.
2. N. Koblitz, Algebraiczne aspekty kryptografii, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2000.
3. I. Blake, G. Seroussi, N. Smart, Krzywe eliptyczne w kryptografii, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2004.

Jednostka realizująca Katedra Informatyki Teoretycznej Data opracowania programu
Program opracował(a) dr hab. Czesław Bagiński 2021.04.20